Jaką ochroną objęty jest wizerunek osób, które umieszczone są na zdjęciu?
Na to pytanie odpowiada adwokat Alicja Mól, prowadząca Kancelarię Adwokacką w Tarnowie. Publikowanie zdjęć jest obecnie bardzo powszechne, często na portalach społecznościowych czy na na blogach parentingowych, umieszcza się zdjęcia zawierające wizerunek całej rodziny, a szczególnie
często dzieci. Właśnie spotkałam się z dramatyczną sytuacją pewnej blogerki, która umieszcza na co dzień zdjęcia synka na swoim blogu i nagle jedno z jego zdjęć zostało użyte dla publikacji mema, przedstawiając dziecko w szczególnie negatywnym świetle, zostało również wielokrotnie powielane i negatywnie odebrane na innych stronach…. W tym poście z uwagi na złożoność problematyki wskażę przepisy, które gwarantują naszą ochronę wizerunku oraz przybliżę jego definicję. Otóż wizerunek danej osoby rozumiany jako takie fizyczne cechy człowieka, które pozwalają na jego identyfikację, pozostaje pod ochroną przewidzianą w różnych przepisach prawa.
Konstytucja
W pierwszej kolejności należy odwołać się do Konstytucji, gdzie art. 47 przyznaje ochronę życiu prywatnemu, dobremu imieniu i czci człowieka, dając gwarancję prawa do prywatności. Życie prywatne należy rozumieć szeroko, należy do tej kategorii zaliczyć również wizerunek, ponieważ jest elementem tożsamości człowieka. Z kolei art. 51 Konstytucji dający autonomię informacyjną, mającą ścisły związek z prawem do prywatności stanowi, iż nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby. W tym kontekście wizerunek jest informacją na temat samego siebie (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 2016-04-19, I ACa 1826/15).
Kodeks Cywilny
Wizerunek pozostaje pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach, z art. 23 k.c. wprost wynika, iż dobrem osobistym danej osoby jest jej wizerunek, który rozumiany jest jako fizyczny obraz tej osoby. Należy ujmować to pojecie bardzo szeroko, gdyż nie tylko twarz jest elementem identyfikującym daną osobę, są to również inne cechy anatomiczne jak postura, profil, czy też sposób poruszania się, zachowania się, ubiór, okulary, jeżeli są dla danej osoby charakterystyczne. Naruszenie wizerunku polega na jego utrwaleniu, przekształceniu lub rozpowszechnieniu.
Jak wynika z treści art. 24 § 1 k.c. ochrona przyznana jest temu, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, wówczas może on żądać zaniechania tego działania. Ponadto w razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jak z tego wynika art. 24 § 1 k.c. rozróżnia pojęcia zagrożenia lub naruszenia dobra osobistego, wobec czego należy postawić pytanie czy istnieje zagrożenie naruszenia dobra osobistego albo czy też naruszenie takie nastąpiło. Co to oznacza w kontekście ochrony wizerunku danej osoby? O zagrożeniu albo o naruszeniu dobra osobistego w postaci wizerunku można mówić jedynie wtedy gdy na fotografiach lub w innej formie została przedstawiona osoba, która jest rozpoznawalna. A zatem rozpoznawalność tej osoby będzie podstawową przesłanką badaną w kontekście zagrożenia albo naruszenia prawa do wizerunku. Tutaj istotne jest czy rozpoznanie danej osoby przykładowo na zdjęciu jest obiektywnie możliwe, czy zdjęcie pozwala na identyfikację danej osoby, albo czy i ile osób rozpoznało daną osobę. Dlatego nie zawsze wystarczające są środki podjęte w celu zasłonięcia twarzy (lub części twarzy) osoby przedstawionej na publikowanych zdjęciach jak trafnie wskazano w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12-06-2015, VI ACa 1077/14, mimo zasłonięcia oczu czarnym paskiem (ich „wypikselowania”), zamieszczone zdjęcie jest na tyle czytelne, pozwalające na identyfikację. Dokonywana przez publikujących zdjęcia anonimizacja wizerunku może być uznana za nieskuteczną również wobec wykonania zdjęcia w charakterystycznej co do czasu miejsca i okoliczności sytuacji, w każdym razie będzie podlegała własnej ocenie sądu orzekającego w danej sprawie, który również na podstawie własnych spostrzeżeń dokonanych np. w toku przesłuchania w trakcie rozprawy może stwierdzić czy jest możliwe rozpoznanie danej osoby na zdjęciu.
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Rozpowszechnianie wizerunku reguluje przepis art. 81 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 2006.90.631. j.t.) ze zm., dalej Pr. Aut.), który stanowi, iż rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Jak z tego wynika tylko od woli tej osoby będzie zależała możliwość „rozpowszechniania” jej wizerunku. Co ważne pojęcie rozpowszechniania należy rozumieć zgodnie z art. 6 pkt. 3 Pr. Aut., gdzie wskazano, iż utworem rozpowszechnionym jest utwór, który za zezwoleniem twórcy został w jakikolwiek sposób udostępniony publicznie. Jak z tego wynika publiczne udostępnienie wizerunku oznacza sytuację, w której nieograniczony (nieokreślony z góry) zbiór użytkowników danego publicznego medium (np. portalu internetowego czy prasy drukowanej) może zapoznać się z tym wizerunkiem.
Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku danej osoby może być wyrażona w dowolnej formie, jednak powinna dotyczyć nie tylko konkretnego przedstawienia postaci (formy przedstawienia), ale również czasu, miejsca publikacji, kontekstu w jakim ten wizerunek zostanie użyty, a także zestawienia z innymi wizerunkami, czy towarzyszących komentarzy. Czym innym będzie zgoda portretowanej osoby na użycie zdjęcia w portfolio fotografa, a czym innym użycie tego samego zdjęcia w publikacji prasowej w negatywnym kontekście, wiążące się z narażeniem godności osobistej portretowanej osoby.
Adwokat Alicja Mól
www.alicjamol.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz